Współczesne samochody muszą być proekologiczne, bo wymagają tego coraz ostrzejsze normy. Najbardziej jaskrawym przykładem takiego działania jest oczywiście montowanie filtra DPF. W nowoczesnych samochodach znajdziemy jeszcze jeden kontrowersyjny element – zawór EGR. Jaka jest zasada jego działania i prawidłowej eksploatacji?
Czym właściwie jest EGR?
Zawór EGR należy do grupy elementów, które w założeniu nie mają praktycznie żadnego związku z osiągami silnika (co najwyżej je ograniczają). Stosuje się go wyłącznie dla poprawienia poziomu emisji spalin. I wszystko ma sens do momentu, aż zawór nie zacznie sprawiać problemów. A prędzej czy później prawdopodobnie zacznie.
Jednym z mitów dotyczących zaworu EGR jest ten głoszący, że stosuje się go wyłącznie w silnikach wysokoprężnych. To nieprawda – recyrkulacja spalin jest obecna również w jednostkach benzynowych. Na czym jednak to właściwie polega? EGR to skrót od słów Exhaust Gas Recirculation. W dużym uproszczeniu chodzi o to, aby część spalin, uboższa w tlen, powracała do komory spalania, co znacznie obniża emisję szkodliwych gazów, przede wszystkim tlenków azotu i węglowodorów. W ponownym wprowadzeniu spalin do komory pośredniczy specjalny zawór, a jest nim właśnie EGR. Układ składa się jeszcze z kanałów doprowadzających gazy, a w jego pracę włączony jest także kolektor dolotowy.
Sam zawór może mieć różną konstrukcję, co zależy od daty produkcji silnika. W najnowszych jednostkach EGR jest sterowany elektronicznie, przy pomocy silniczka otwierającego zawór w odpowiednim momencie. W nieco starszych samochodach spotkamy natomiast sterowanie podciśnieniowe. Sygnał do otwarcia zaworu daje czujnik, który odczytuje temperaturę spalin. Właśnie temperatura jest kluczowa dla właściwego działania procesu recyrkulacji. W silnikach benzynowych spaliny trafiające ponownie do komory spalania, mają około 600 stopni Celsjusza. W dieslach ta wartość musi spaść do około 400 stopni, dlatego stosuje się specjalną chłodnicę. W przypadku jednostek wysokoprężnych do komory wraca nawet 50% spalin. W silnikach zasilanych benzyną recyrkulacji podlega do 25% gazów.
Dlaczego EGR się psuje?
System recyrkulacji spalin jest bardzo dobrym rozwiązaniem, które w większości silników świetnie się sprawdza. Pozwala znacząco ograniczyć emisję szkodliwych gazów. Gdy zawór EGR jest w pełni sprawny, kierowca całego procesu nawet nie odczuje. Niestety, zaawansowany element z biegiem czasu narażony jest na awarie.
Recyrkulacja spalin powinna przebiegać w możliwie optymalnych warunkach. Jak już wcześniej wspominaliśmy, chodzi głównie o temperaturę gazów. W przypadku eksploatacji samochodu w mieście, na krótkich dystansach, bez możliwości osiągnięcia przez silnik normalnej temperatury, na ściankach zaworu EGR osadza się nagar. Dotyczy to przede wszystkim jednostek benzynowych – w dieslach jeszcze groźniejsza jest gruba warstwa niedopalonej sadzy. Po kilkunastu miesiącach takiej eksploatacji zawór najzwyczajniej się zatka. Najpoważniejszą awarią będzie uszkodzenie silniczka sterującego otwarciem zaworu – jego naprawa jest bowiem praktycznie niemożliwa i wiąże się z koniecznością wymiany całego EGR. Dość często zdarza się też, że uszkodzeniu ulegają kanały doprowadzające spaliny, w tym sam kolektor.
Skutkiem zapchania lub całkowitego uszkodzenia zaworu EGR jest nierówna praca silnika, wyraźny spadek mocy i zwiększone dymienie (w silnikach diesla). Jeśli zauważycie, że silnik nie pracuje już tak, jak powinien, poszukiwania problemu możecie zacząć właśnie od EGR.
Czy EGR można naprawić?
Opinie na ten temat są podzielone, nawet wśród mechaników. Generalnie sam zawór jest podzespołem mechanicznym, dlatego teoretycznie można próbować go naprawiać. W praktyce możemy jednak ograniczyć się tylko do czyszczenia wnętrza zaworu. Po zdemontowaniu EGR zauważymy, że średnica otworu znacznie się zmniejszyła. Prześwit ogranicza sadza lub nagar, które trzeba usunąć. Pomocna będzie benzyna ekstrakcyjna i pędzelek. Czyszczenie możemy też zlecić warsztatowi. Wtedy zażądajmy usunięcia sadzy i nagaru również z powierzchni kolektora dolotowego. Taki zabieg będzie jednak skuteczny tylko w sytuacji, gdy zawór lub jego osprzęt nie zostały uszkodzone.
Jeśli awarii uległ silnik sterujący zaworem, raczej czeka nas wymiana całego EGR. Identycznie będzie w sytuacji, gdy ścianki zaworu są popękane. Niestety, koszt nowego podzespołu jest bardzo wysoki i trzeba się przygotować na wydanie nawet 800-1000 złotych.
Wielkie kontrowersje budzi popularne w naszym kraju zaślepianie niesprawnego zaworu EGR. Jest to metoda „chałupnicza”, ale w wielu przypadkach skuteczna. Do zaślepienia stosuje się specjalną podkładkę, która uniemożliwia zaworowi otwarcie, a w efekcie przepuszczanie spalin do kolektora dolotowego. Nie usuwa się natomiast czujnika ani modułu sterującego, aby nie dawać komputerowi powodu do sygnalizacji uszkodzenia zaworu. Pamiętajmy jednak, że zaślepienie EGR może się wiązać ze zwiększonym dymieniem, a przede wszystkim znacznie solidniejszą emisją szkodliwych gazów. Wielu kierowców wręcz profilaktycznie zaślepia EGR, aby uniknąć problemów w przyszłości. Większość mechaników jednak odradza takie działanie, szczególnie w przypadku nowoczesnych silników, gdzie zawór jest już sterowany elektronicznie.
EGR nie został zamontowany pod maską przez przypadek – powinniśmy więc po prostu zrozumieć zasadę jego działania i dbać o właściwą eksploatację samochodu, co przedłuży życie podzespołu.
Autor: Patryk Wiśniewski, motocentrum.pl
