Podczas jazdy do Waszych uszu dociera bardzo nieprzyjemne dudnienie lub głośny szum? Sprawdzacie łożyska. Są w porządku, a mimo to hałas nie ustaje i jest coraz bardziej uciążliwy? To znak, że zamontowane na felgach Waszego samochodu opony mogą być wyząbkowane. Na czym polega ząbkowanie opon, skąd się bierze i czy taką oponę można jeszcze naprawić? Zapraszamy do naszego nowego artykułu.
Jak pracują opony?
Aby dobrze wytłumaczyć zjawisko ząbkowania opon, musimy zacząć od wyjaśnienia, jak właściwie opony zachowują się na drodze. Zwykle samochód ma jedną oś napędową (tylną lub przednią). Bieżnik opony zamontowanej na osi napędowej podczas jazdy ściera się mocniej, ale również bardziej równomiernie. Gdy przyspieszamy, klocki opony ścierają się od strony natarcia. W momencie hamowania siła przekazywana jest na drugą stronę bieżnika, tzw. stronę spływu.
Problem ząbkowania dotyczy zatem przede wszystkim ogumienia zamontowanego na osi nie napędowej (najczęściej tylnej). Koła nie są napędzane przez półosie, ale wleczone. Bieżnik zarówno podczas przyspieszania, jak i podczas hamowania, układa się w stosunku do asfaltu pod tym samym kątem, a klocki ścierają się od strony spływu. Długotrwała eksploatacja w takich warunkach będzie więc sprzyjać ząbkowaniu. Czym właściwie jest ząbkowanie? Bieżnik zniszczonej w ten sposób opony ma specyficzny wygląd. Jest mocniej starty z jednej strony, a w dodatku klocki tworzą charakterystyczne schodki. Można wyczuć dłonią, że powierzchnia bieżnika nie jest równomiernie starta. Dlatego podczas jazdy wyczuwamy delikatne drgania i towarzyszy nam nieprzyjemny hałas (buczenie).
Co sprzyja ząbkowaniu opon?
Nie da się ukryć, że niektóre typy opon mają wybitną tendencję do ząbkowania. Dotyczy to głównie ogumienia wyposażonego w sportowy bieżnik. Im szersze jest rozstawienie klocków bieżnika, tym bardziej zjawisko ząbkowania będzie się nasilać. Dużo bardziej odporne są pod tym względem opony z klasycznym, gęstym układem klocków, choć zapewniają one nieco gorsze właściwości jezdne, słabiej odprowadzają wodę i wyglądają mniej efektownie.
Jednym z mitów na temat ząbkowania jest ten głoszący, że efekt występuje przede wszystkim w samochodach posiadających zawieszenie wielowahaczowe. To nieprawda, choć faktycznie konstrukcja takiego zawieszenia może przyspieszać zużycie opon. W takim przypadku właściciel musi wyjątkowo często kontrolować zbieżność kół. Ząbkowanie nagminnie dotyka opony, które nie są odpowiednio napompowane. Jazda ze zbyt niskim lub zbyt wysokim ciśnieniem nie tylko przyspiesza zużycie bieżnika, ale również go niszczy. Pamiętajcie też o złym wpływie na zawieszenie i niższym komforcie prowadzenia. Ciśnienie w oponach trzeba kontrolować bardzo często, najlepiej przy okazji każdego tankowania.
Do ząbkowania opon przyczyniają się też sami kierowcy. Dużo zależy bowiem od ich stylu jazdy. Gwałtowne przyspieszanie i nagłe hamowanie nie tylko błyskawicznie zużywa bieżnik, ale także prowadzi do ząbkowania. Kolejnym „przewinieniem” kierowcy jest długotrwała jazda nieobciążonym samochodem typu kombi. W takim przypadku opony umieszczone na tylnej, wzmocnionej i twardszej osi, będą bardzo podatne na ząbkowanie. Jeśli zatem jeździcie nieobciążonym kombi, ustalcie ciśnienie w tylnych oponach na najniższym dopuszczalnym poziomie.
Jak walczyć z ząbkowaniem opon?
Wyząbkowane opony nie podlegają naprawie, ale jeśli zjawisko nie zniszczyło doszczętnie ogumienia, można nieco złagodzić jego skutki. W tym celu konieczne jest przekładanie opon między osiami, a nawet stronami. Doświadczony wulkanizator będzie wiedział, jak zamontować opony, aby zniwelować efekt ząbkowania. Generalnie zasada jest następująca:
• W przypadku napędu przedniego – opony z przodu wędrują na tył, a tylne do przodu ze zmianą stron (lewa na prawą i odwrotnie)
• W przypadku napędu tylnego – tylne opony przekładamy na przód, a przednie zamieniamy stronami
Powyższy schemat odnosi się wyłącznie do opon symetrycznych lub asymetrycznych. Jeśli natomiast posiadacie opony kierunkowe, wystarczy ich przełożenie z jednej osi na drugą bez zmiany stron. Konieczne będzie jednak zdjęcie opon z obręczy. W autach z napędem na cztery koła, opony zamieniamy na krzyż – prawy przód wędruje na lewy tył, a prawy tył na lewy przód. Jeśli natomiast korzystacie z różnych rozmiarów opon na obu osiach, koła zamieniamy wyłącznie w obrębie jednej osi – prawe na lewo i odwrotnie. Takie zamiany pozwolą oponom na równomierne ścieranie bieżnika i na pewno zminimalizują zjawisko ząbkowania.
Czy wyząbkowane opony można naprawić?
Opony, które uległy ząbkowaniu trzeba bezwzględnie wyrzucić i nie ważne, co mówią Wam wulkanizatorzy oferujący usługę np. przecierania bieżnika. Taki zabieg może pomóc na chwilę, ale osłabiony bieżnik nie będzie już pełnił swojej podstawowej funkcji, czyli nie zapewni optymalnej przyczepności i odprowadzania wody. Koszt zakupu nowych opon jest spory, ale jazda na zniszczonym ogumieniu jest po prostu niebezpieczna i mało komfortowa. Hałas można jeszcze wytrzymać, natomiast kierowca musi brać pod uwagę wpływ wyząbkowanych opon na zawieszenie. Nierówno zużyty bieżnik i charakterystyczne schodki na powierzchni opony powodują mikrowibracje, a to przekłada się na intensywniejszą pracę podzespołów zawieszenia. Dużo szybciej zużywają się szczególnie amortyzatory. Dlatego właśnie nie powinniśmy jeździć samochodem z wyząbkowanymi oponami.
Przy okazji wymiany opon warto udać się na stację diagnostyczną i zamówić usługę sprawdzenia zbieżności kół. Koszt jest niewielki, a prawidłowo ustawiona zbieżność gwarantuje długie użytkowanie nowych opon i prawidłowe ścieranie ich bieżnika.
Autor: Patryk Wiśniewski, motocentrum.pl
